Życie nie zawsze jest usłane różami, czasami zdarzają się nieprzewidziane sytuacje, że ktoś zbyt wcześnie odchodzi. A co, jeśli tym kimś jest nasz współudziałowiec? Co się dzieje z jego udziałami? Jak możemy nakłonić spadkobiercę wspólnika do sprzedaży udziałów?
Dziedziczenie udziałów
Przede wszystkim należy podkreślić fakt, iż udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością co do zasady podlegają dziedziczeniu. Jednakże, aby spadkobierca mógł wejść w posiadanie udziałów po zmarłym wspólniku, musi przedstawić akt poświadczenia dziedziczenia (sporządzony przez notariusza) lub postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku wydane przez sąd.
Jeżeli w przypadku dziedziczenia udziałów posiadasz takie dokumenty, stajesz się właścicielem udziałów po osobie zmarłej.
“VADEMECUM SPÓŁKI Z O.O.”
Kompleksowa pozycja omawiająca prostym językiem wszystkie aspekty prowadzenia firmy w formie spółki z o.o..
Wyłączenie/ograniczenie prawa do dziedziczenia udziałów w spółce z o.o.
Jako wspólnik wraz z pozostałymi udziałowcami możesz w umowie spółki zaznaczyć, że nie chcecie, aby w przypadku śmierci któregokolwiek wspólnika jego spadkobiercy odziedziczyli udziały. Mówimy wtedy o wyłączeniu dziedziczenia udziałów.
Aby wstąpienie spadkobiercy (spadkobierców) wspólnika mogło zostać wyłączone lub ograniczone, muszą być spełnione dwie przesłanki:
- stosowny zapis musi być zawarty w umowie spółki (sama uchwała wspólników nie jest wystarczająca) – może być on umieszczony w pierwotnej treści umowy spółki lub może zostać zamieszczony w późniejszym okresie (zgodnie z art. 255 ksh). Pamiętać jednak należy, iż nabiera on mocy dopiero z chwilą wpisania tej zmiany do KRS;
- umowa spółki musi określać warunki spłaty spadkobierców, których prawo wstąpienia do spółki zostało ograniczone lub wyłączone. Spadkobiercy powinni uzyskać cenę co najmniej odpowiadającą wartości zbywczej (godziwej) udziałów. Spłacone udziały mogą objąć pozostali wspólnicy lub osoby trzecie.
Umowa spółki może również przewidywać szczególne sytuacje, po zaistnieniu których możliwe będzie skorzystanie z instytucji tzw. umorzenia przymusowego. Umorzenie udziałów prowadzi do unicestwienia ich w znaczeniu prawnym. W konsekwencji wskazane udziały przestają istnieć, a związane z nimi prawo udziałowe wygasa). Jednak umowa spółki powinna to jednoznacznie określać.
Z takich rozwiązań korzysta się najczęściej w przypadku, gdy wspólnicy są dla siebie osobami niespokrewnionymi i wejście spadkobierców do spółki raczej by zaszkodziło, niż pomogło.
W przypadku, gdy wartość spłaty – tzw. ekwiwalentu za udziały jest dość wysoka zdarza się, że wspólnicy wykorzystują w tym celu polisy na życie. Spółka opłaca polisę wspólnikom i jednocześnie spółka jest uposażonym. Dzięki temu, w przypadku śmierci wspólnika spółka otrzymuje kwotę z polisy, z której spłaca „wyłączonych” spadkobierców.
Chcesz być na bieżąco z przepisami oraz tematami podatkowymi?
Wyłączenie wspólnika ze spółki przez sąd
W sytuacji, gdy w umowie naszej spółki brak jest jakichkolwiek postanowień, o których mowa powyżej, wówczas „z ważnych przyczyn dotyczących danego wspólnika” wyłączenia takiego może dokonać sąd (art. 266 ksh). Sąd może dokonać takiego wyłączenia jedynie na żądanie wszystkich wspólników, których udziały łącznie wynoszą ponad 50% kapitału zakładowego.
Umowa spółki może przyznać prawo wystąpienia z takim powództwem, również mniejszej liczbie wspólników, pod warunkiem że ich udziały stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego. W takim przypadku pozew powinien obejmować wszystkich pozostałych wspólników.
Również w tym przypadku udziały wyłączonego wspólnika muszą być przejęte przez pozostałych wspólników lub osoby trzecie, a cenę przejęcia ustala sąd na podstawie rzeczywistej ich wartości w dniu doręczenia pozwu. Jednak umówmy się, że dla nikogo nie jest to wygodne. Obecnie sprawy w sądach potrafią trwać długie miesiące, a czasami lata. Na pewno ta procedura nie należy do szybkich i sprawnych.
Podsumowując warto za dobrych czasów przemyśleć losy spółki w przypadku śmierci wspólników lub wspólnika. Dzięki temu możesz opisać potencjalne rozwiązania w umowie spółki. A dzięki temu w krytycznych dla spółki momentach każdy będzie widział, na co może liczyć i na co się przygotować.