Staż pracy to kluczowy termin w prawie pracy, który wpływa na wiele aspektów zatrudnienia i uprawnień pracowniczych. Mimo że Kodeks pracy nie definiuje go jednoznacznie, powszechnie przyjmuje się, że staż pracy obejmuje okresy zatrudnienia, ale nie tylko. Warto zrozumieć, czym jest staż pracy i jak wpływa na życie zawodowe oraz dostęp do świadczeń.
Co to jest staż pracy?
Staż pracy oznacza sumę wszystkich okresów zatrudnienia pracownika. Zaliczają się do niego lata przepracowane na podstawie: umowy o pracę, spółdzielczej umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru. Do stażu pracy nie wlicza się umowy zlecenia ani umowy o dzieło, ponieważ są to umowy cywilnoprawne, a nie umowy o pracę. Oznacza to, że lata spędzone na umowach cywilnoprawnych nie mają wpływu na długość stażu pracy i wynikające z niego uprawnienia.
Jak edukacja wpływa na staż pracy?
Edukacja może znacząco zwiększyć staż pracy, co bezpośrednio wpływa na wysokość uprawnień pracowniczych, np. dni urlopowych. Najwyższy poziom edukacji, który osiągnął pracownik, określa dodatkowy staż pracy:
- 3 lata za zasadniczą szkołę zawodową,
- 5 lat za średnią szkołę zawodową,
- 4 lata za szkołę ogólnokształcącą,
- 6 lat za szkołę policealną,
- 8 lat za szkołę wyższą.
Uwaga: Do stażu pracy liczy się tylko jeden etap edukacji, który jest najkorzystniejszy. Przykładowo, osoba po liceum i studiach wyższych zyskuje 8 lat stażu, a nie 12.
Chcesz być na bieżąco z przepisami oraz tematami podatkowymi?
Jakie inne okresy wlicza się do stażu pracy?
Oprócz faktycznej pracy i okresu edukacji, staż pracy uwzględnia też inne sytuacje, takie jak:
- czas pobierania zasiłku dla bezrobotnych,
- okres prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie współmałżonka,
- czas zawodowej służby wojskowej i służby w policji,
- okres urlopu bezpłatnego oraz urlopu szkoleniowego, jeżeli pracownik podnosi kwalifikacje zawodowe.
Warto jednak pamiętać, że każdy z tych okresów musi spełniać określone wymogi, by mógł być wliczony do stażu pracy.
Na co ma wpływ wysokość naszego stażu pracy?
Urlop wypoczynkowy
Staż pracy ma duże znaczenie przy wyliczaniu urlopu wypoczynkowego. Zatrudnieni krócej niż 10 lat mają prawo do 20 dni urlopu rocznie, natomiast ci z co najmniej 10-letnim stażem pracy otrzymują 26 dni urlopu.
Prawo do emerytury
Staż pracy odgrywa kluczową rolę w przyznawaniu prawa do emerytury. Minimalny wymagany staż pracy to 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Osoby, które nie spełnią tego wymogu, mogą mieć trudności z uzyskaniem pełnego prawa do emerytury.
Nagroda jubileuszowa
W sektorze budżetowym staż pracy wpływa na prawo do nagrody jubileuszowej. W firmach prywatnych jej wypłata zależy od wewnętrznych przepisów lub zapisów umowy o pracę. Warunki przyznania nagrody i jej wysokość są ustalane indywidualnie w ramach przepisów wewnętrznych.
Dłuższy okres wypowiedzenia
Osoby z dłuższym stażem mają prawo do wydłużonych okresów wypowiedzenia umowy o pracę.
Odprawa pieniężna
W sytuacji zwolnienia z przyczyn niezależnych od pracownika przysługuje odprawa, której wysokość zależy od stażu pracy.
Staż pracy przedsiębiorcy
Obecne przepisy nie pozwalają na uwzględnianie okresów prowadzenia działalności gospodarczej do ogólnego stażu pracy – podobnie jak jest to w przypadku wspomnianych wcześniej umów cywilnoprawnych. Dla osób, które przez lata prowadziły działalność, a następnie przeszły na etat, oznacza to niestety brak uznania ich doświadczenia zawodowego. Skutkuje to m.in. niższymi limitami urlopów wypoczynkowych oraz ograniczonym dostępem do dodatkowych świadczeń pracowniczych, co jest krzywdzące z perspektywy wielu przedsiębiorców.
Obecnie Sejm rozważa zmiany w Kodeksie pracy, które mają na celu włączenie do stażu pracy okresów zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych oraz lat prowadzenia działalności gospodarczej. Jeśli nowelizacja wejdzie w życie, niemal 5 milionów Polaków będzie mogło zyskać dodatkowe uprawnienia wynikające ze stażu pracy.
Staż członka zarządu do emerytury
Dość często dostajemy pytanie, czy jeżeli jestem członkiem zarządu spółki z o.o. i otrzymuję wynagrodzenie z powołania – to czy ten okres liczy mi się do stażu pracy. W Kodeksie pracy jest wpis, że umowa powołania liczy się do stażu. Jednak okazuje się, że chodzi tu o powołanie np. nauczyciela do pracy, w wyniku czego kolejnym krokiem jest zawarcie umowy o pracę. Tym samym to nie to samo, co powołanie nas do zarządu spółki z o.o.. W takim przypadku niestety staż ten nie wlicza się do lat wypracowanych, potrzebnych do uzyskania prawa do minimalnej emerytury.
Znajomość własnego stażu pracy jest kluczowa, ponieważ wpływa na urlop wypoczynkowy, prawo do emerytury oraz inne przywileje. Warto korzystać z narzędzi takich jak kalkulator stażu pracy, aby precyzyjnie określić długość swojego stażu oraz przysługujące uprawnienia.
Jeżeli masz więcej pytań o aspekty formalne zatrudniania pracowników, to zajrzyj do naszego poradnika:
“Jak poprawnie zatrudniać pracowników”
Doszedłeś do momentu, gdzie potrzebujesz rąk do pomocy? Ale kiedy tylko po myślisz o zatrudnieniu kogoś od razu czujesz spory stres związany z administracją?
