Na początku roku 2023 rząd wprowadził wiele zmian do Kodeksu Pracy. Część z nich już zaczęła obowiązywać a część wejdzie w życie pod koniec kwietnia 2023r. Jedną z takich zmian, które za chwilę wejdą w życie, są nowe urlopy, jakie będą przysługiwały pracownikowi.
Jakie urlopy przysługiwały dotychczas?
Do tej pory pracownicy zatrudnieniu na podstawie umowę o pracę mieli do dyspozycji:
- urlop wypoczynkowy w wymiarze 20 lub 26 rocznie w tym 4 dni na żądanie
- urlop opiekuńczy (na podstawie art. 188 KP) – 2 dni na dziecko/dzieci (bez względu na ilość dzieci zawsze 2 dni na rodzinę) do ukończenia przez dziecko 14 lat, który płatny jest 100%
- urlop okolicznościowy możliwy w 4 przypadkach: urodzenie dziecka, śmierci bliskiej osoby oraz ślub Twój lub Twojego dziecka.
- urlop bezpłatny
Wszystkie wyżej wymienione urlopy pozostają bez zmian. Teraz dochodzą jeszcze 2 nowe urlopy.
Chcesz być na bieżąco z przepisami oraz tematami podatkowymi?
2 Rodzaje nowych urlopów
Nowelizacja Kodeksu Pracy wprowadza dwa nowe urlopy. Oba zaczną obowiązywać od 26 kwietnia 2023r. i są to:
URLOP OPIEKUŃCZY
Jest to urlop, który możesz wykorzystać w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym np. partner, partnerka, teściowie itp. Warto zaznaczyć, iż przez sformułowanie “członka rodziny” ustawodawca ma na myśli wyłącznie: syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka. Poza tym, aby móc skorzystać z tego rodzaju urlopu, osoba ta musi wymagać opieki/wsparcia z poważnych względów medycznych.
Pracownik może go wykorzystać jednorazowo lub w częściach i udzielany jest w dni, które są dla pracownika dniami pracy – zgodnie z rozkładem czasu pracy. Niewykorzystany urlop opiekuńczy nie przechodzi na kolejne lata.
Urlop ten przysługuje nam w wymiarze 5 dni i jest urlopem bezpłatnym.
Co powinien zawierać wniosek o udzielenie urlopu opiekuńczego?
Pisząc do pracodawcy wniosek o udzielenie urlopu opiekuńczego pracownik powinien zawrzeć w nim m.in:
- imię i nazwisko osoby, która wymaga opieki lub wsparcia,
- przyczynę powodującą konieczność zapewnienia osobistej opieki
- stopień pokrewieństwa z pracownikiem – w przypadku członka rodziny
- adres zamieszkania osoby wymagającej opieki lub wsparcia, jeżeli nie jest członkiem rodziny pracownika – w celu potwierdzenia, że osoba niebędąca członkiem rodziny zamieszkuje z pracownikiem w tym samym gospodarstwie domowym.
Wniosek o urlop opiekuńczy pracownik powinien złożyć najpóźniej w dniu poprzedzającym chęć jego wykorzystania.
Póki co w przepisach nie ma mowy o tym, aby pracownik zobowiązany był do załączenia do wniosku jakiegokolwiek zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego “poważne względy medyczne” uzasadniające skorzystanie z tego rodzaju urlopu. Tak więc pracodawca nie może domagać się udokumentowania stanu zdrowia osoby wymagającej opieki.
Wniosek ten możemy złożyć w wersji papierowej lub elektronicznie.
SIŁA WYŻSZA
Są to 2 dni (16 godzin) urlopu, czy też zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. Ten rodzaj urlopu czy też zwolnienie od pracy również wchodzi w życie w dniu 26 kwietnia 2023r.
Pracownik może wykorzystać go w dniach lub na godziny. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny. Urlop ten jest proporcjonalny do wymiaru etatu. W praktyce oznacza to, iż osoba zatrudniona np. na ½ etatu do wykorzystania będzie miała 8h takiego urlopu.
Pracownikowi przysługuje 50% wynagrodzenia za pracę za każdy dzień urlopu.
Czym jest ta “siła wyższa”?
Zgodnie z orzecznictwem Sądu Administracyjnego za siłę wyższą uznać możemy zdarzenie, które miało miejsce:
- poza strukturą przedsiębiorstwa, w którym zatrudniony jest pracownik
- było niemożliwe do przewidzenia
- niemożliwe było zapobieżenie jego skutkom.
W praktyce oznacza to, iż urlop taki udzielony może zostać w sytuacji, gdy np. pracownik w drodze do pracy miał kolizję i oczekiwać musi na przyjazd policji. Innym przykładem działania siły wyższej może być sytuacja, w której pracownik w trakcie pracy otrzymuje z przedszkola telefon, iż jego dziecko ma wysoką temperaturę i prosi się go o zabranie dziecka z placówki.
Urlop od siły wyższej nie zastępuje urlopu na żądanie, jednak jest jego uzupełnieniem.
Jak złożyć wniosek o urlop z tytułu siły wyższej?
Pracownik będzie musiał taki wniosek złożyć najpóźniej w dniu, w którym korzysta z tego urlopu. Pracodawca natomiast jest zobowiązany udzielić takiego zwolnienia od pracy.
Pracownik jednak nie może samodzielnie decydować o przyznaniu mu urlopu. Jeśli nie pojawi się w pracy bez zgody przełożonego, grozi mu za to odpowiedzialność dyscyplinarna, włącznie z możliwością zwolnienia go z pracy w trybie natychmiastowym.
Czy każdemu pracownikowi przysługuje urlop z powodu siły wyższej?
Niestety nie. Nie dotyczy to pracowników zatrudnionych na podstawie umowy cywilnoprawnej (umowa o dzieło, umowa zlecenia, kontrakt B2B). Oczywiście w tym przypadku pracodawcy mogą zgodzić się na dodatkowe dni wolne od pracy, ale nie będą mieli takiego obowiązku.
Prawo do tego typu zwolnienia od pracy i na takich samych zasadach będą mieli również funkcjonariusze:
- służby więziennej,
- straży granicznej,
- Krajowej Administracji Skarbowej,
- policjanci,
- strażacy
- żołnierze zawodowi
mimo tego, iż nie podlegają oni pod przepisy KP.
Nieco inaczej będzie wyglądała sprawa nauczycieli. W ich przypadku będą mogli oni skorzystać z urlopu z tytułu siły wyższej, ale jedynie w wymiarze 2 dni – nie będą mogli korzystać z niego godzinowo.
Jak więc widzimy nowe urlopy, które wprowadzono mają na celu ułatwienie pracownikom podlegającym przepisom Kodeksu Pracy oraz wyszczególnionym grupom zawodowym, łączenie życia rodzinnego z obowiązkami zawodowymi. Jeżeli chciałbyś dowiedzieć się więcej o innych zmianach jakie w roku 2023r. wprowadzono do KP, zapraszam cię do przeczytania TEGO artykułu. Natomiast, jeżeli chcesz wiedzieć jak zatrudniać pracowników i jak robić to poprawnie, aby w razie kontroli nie narazić się na nieprzyjemności, zachęcam cię do zakupu naszego poradnika:
“Jak poprawnie zatrudniać pracowników”
Doszedłeś do momentu, gdzie potrzebujesz rąk do pomocy? Ale kiedy tylko po myślisz o zatrudnieniu kogoś od razu czujesz spory stres związany z administracją?